Πως η Τουρκία οδηγείται μαθηματικά στο ΔΝΤ

 Μόλις τον προηγούμενο μήνα ο Ερντογάν υπόσχεται σαρωτικές οικονομικές και θεσμικές μεταρρυθμίσεις, μετά τις αλλαγές στην διοίκηση της Κεντρικής Τράπεζας και στο υπουργείο Οικονομικών. Όμως παρά την προσωρινή αποκλιμάκωση των πιέσεων κυρίως στό εθνικό νόμισμα, η ισοτιμία της τουρκικής λίρας με το δολάριο και το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα, παραμένει εγκλωβισμένη σε απελπιστικά χαμηλά επίπεδα.

Η Τουρκία έχει εισέλθει σε φάση υψηλού και επικίνδυνου πληθωρισμού ή μάλλον υπερπληθωρισμού κατά το πανεπιστήμιο Johns Hopkins (κινείται προς τα επίπεδα του 40% από τις αρχές του 2019), που προκαλεί τρομακτικές χρηματοοικονομικές δυσχέρειες στις επιχειρήσεις της χώρας, με συνέπεια πολλές να αντιμετωπίζουν το φάσμα της χρεοκοπίας.

Σύμφωνα με τον οικονομολόγο και πρώην κεντρικό τραπεζίτη Uğur Gürses, ο κίνδυνος της διάχυσης της ανέχειας στον γενικό πληθυσμό αυξάνεται με εκθετικό ρυθμό, με την άνοδο του επίσημου πληθωρισμού να επιταχύνεται και να υπερβαίνει το 14% στα τέλη Νοεμβρίου. Μέγεθος που συνιστά την χειρότερη επίδοση στις αναδυόμενες μεγάλες αγορές μετά την Αργεντινή.

Παράλληλα οι σχέσεις της Τουρκίας με τους δυτικούς της συμμάχους επιδεινώνονται διαρκώς κατά την διάρκεια της τελευταίας διετίας, με συνέπεια να επιβάλλονται κυρώσεις από τις ΗΠΑ. Μετά την διακοπή αναβάθμισης των F-16 και την ακύρωση της συμμετοχής στο πρόγραμμα των F-35, λόγω της αγοράς του ρωσικού οπλικού συστήματος S-400, έρχονται και νέες κυρώσεις που στρέφονται κατά της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας.

Με τους ευρωπαίους, αν και η κατάσταση εμφανίζεται περισσότερο περίπλοκη, οι προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, την Μέση Ανατολή, την Λιβύη και τον Καύκασο, σταδιακά παρασύρουν τις χώρες της ΕΕ σε μία στάση που από την ανοχή κλιμακώνεται αργά, αλλά σταθερά στην εχθρική αντιμετώπιση της χώρας.

Ωδίνες της Κεντρικής Τράπεζας

Στην ίδια περίοδο η χρηματοοικονομική κατάσταση εμφανίζει συμπτώματα κατάρρευσης, που αναστέλλουν κάθε περίπτωση ανατροπής της αρνητικής της εξέλιξης. Σύμφωνα με τον καθηγητή οικονομολογίας στο Πανεπιστήμιο Bilkent της Άγκυρας και πρώην μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Κεντρικής Τράπεζας Refet Gürkaynak, απαιτείται άμεση αποκατάσταση των σχέσεων με τις δυτικές δυνάμεις που έχουν την δυνατότητα να χρηματοδοτήσουν την χώρα και ειδικά να υποστηρίξουν τον έκτακτο δανεισμό της από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, όπως δηλώνει στην οικονομική εφημερίδα Dünya.

Αυτό συνεπάγεται πως απαιτείται επειγόντως ένα νέο οικονομικό πρόγραμμα διάσωσης υπό την εποπτεία του ΔΝΤ, ώστε να αποφευχθούν τα καταστροφικά σφάλματα της ακολουθούμενης μέχρι τούδε οικονομικής πολιτικής και να δημιουργηθεί μία ισχυρή πιστοληπτική γραμμή διάσωσης της καταρρέουσας τουρκικής οικονομίας.

Τα επιτόκια της Κεντρικής Τράπεζας αυξάνονται προ μηνός από το 10,25% στο 15,00%, όταν στις 7 Νοεμβρίου, η ισοτιμία της τουρκικής λίρας βυθίζεται προς το αμερικανικό δολάριο στο 1:8,581 και στο 1:10,122 εναντι του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος. Όμως με τον πληθωρισμό να προσεγγίζει απειλητικά το νέο αυξημένο επιτόκιο, ο κεντρικός τραπεζίτης πιέζεται αφόρητα να προχωρήσει στην συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου στις 24 Δεκεμβρίου σε νέα αύξηση κατά 250 μονάδες βάσης, ώστε να διαμορφωθούν στο 17,50%.

Οι οικονομολόγοι επιμένουν πως δεν υπάρχει άλλο μέσον για να αποφευχθεί η περαιτέρω υποτίμηση του νομίσματος, να αντιμετωπισθεί η ταχύτατη και εκθετική πλέον άνοδος του διψήφιου πληθωρισμού και να ανακοπεί η γενικευμένη δολαριοποίηση σε κάθε τομέα οικονομικής δραστηριότητας.

Επαναγορά τουρκικών λιρών

Ο οικονομικός συντάκτης και αρθρογράφος Uğur Gürses εκτιμά, πως η αντιπαράθεση της Άγκυρας με τις μεγάλες δυνάμεις της Δύσης, δυσχεραίνει ακόμα περισσότερο την οικονομική κατάσταση, κυρίως λόγω του ότι προκύπτουν σχεδόν ανυπέρβλητες δυσχέρειες στο να ανακύψει μία συγκροτημένη διαπραγμάτευση για να ληφθούν αποφάσεις για μία διακρατική δανειοδότηση της Τουρκίας.

Από την πλευρά του ο νέος κεντρικός τραπεζίτης Naci Ağbal συνεχώς ενθαρρύνει τους Τούρκους πολίτες να αρχίσουν τις επαναγορές τουρκικών λιρών, εγκαταλείποντας το αμερικανικό δολάριο.Όλοι πλέον έχουν στραμμένη την προσοχή τους στην Κεντρική Τράπεζα της χώρας κυρίως λόγω του ότι η συνεδρίαση της νομισματικής της επιτροπής στις 24 Δεκεμβρίου θα αποδείξει εάν η υιοθέτηση των προτάσεών της προς το διοικητικό συμβούλιο, στοιχειοθετεί επιτέλους την απαλλαγή της από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό του καθεστώτος.

Τελικά τα επιτόκια διαμορφώνονται στο 17%, σε μία απεγνωσμένη προσπάθεια να πεισθούν οι αγορές ότι η επιτέλους η τράπεζα έχει αυτονομηθεί και διαθέτει την δυνατότητα να αντιπαρατεθεί στον Recep Tayyip Erdoğan. Από την άλλη πλευρά η αύξηση διευρύνει το κόστος δανεισμού, με τις επιπτώσεις του στις οικονομικές δραστηριότητες να εξελίσσονται σε εξαιρετικά αρνητικές.

Συναλλαγματικά αποθέματα

Δυστυχώς για την Τουρκία οι πολίτες δεν πείθονται και εξακολουθούν τις αγορές τους σε συνάλλαγμα, θεωρώντας εντελώς αναξιόπιστο το καθεστώς και τους ανθρώπους του. Η κατάρρευση της εμπιστοσύνης έχει οδηγήσει την υποτίμηση του εθνικού νομίσματος κατά 25% και πλέον έναντι του αμερικανικού δολαρίου και του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος στο δεύτερο εξάμηνο του 2020.

Η Κεντρική Τράπεζα δηλώνει σε όλους τους τόνους πως προσπαθεί να αποκαταστήσει τα συναλλαγματικά της αποθέματα, που έχουν εξανεμισθεί στην στήριξη τουρκικής λίρας. Αρχικά ανακοινώνει πως πρόκειται σταδιακά να μειώσει τα συμβόλαια ανταλλαγής χρέους σε συνάλλαγμα (Forex Swaps), με τις τράπεζες της χώρας που ελέγχονται από το δημόσιο. Αλλά Τούρκοι οικονομολόγοι εκτιμούν πως η προσπάθεια θα απαιτήσει αρκετό χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα η αποκατάσταση των συναλλαγματικών αποθεμάτων να καθυστερήσει ακόμα περισσότερο.

Η νέα αύξηση των επιτοκίων ίσως πείσει τους Τούρκους πολίτες να στραφούν στην επαναγορά τουρκικών λιρών, αλλά από την άλλη πλευρά θα περιορίσει απελπιστικά την δυνατότητα των τραπεζών της χώρας να δανείζονται σημαντικά ποσά. Το συγκεκριμένο πρόβλημα έχει ήδη διαφανεί με την άνοδο των επιτοκίων στο 15% και μία νέα αύξηση αποτελεί σήμα της Κεντρικής Τράπεζας προς την κατεύθυνση της επιβάρυνσης του κόστους δανεισμού ακόμα περισσότερο.