Επιστροφή του εφιάλτη του χρέους για την Ελλάδα

Το δημόσιο χρέος της Ελλάδας φαίνεται να υπερβαίνει το 200% του ΑΕΠ σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Κομισιόν. Επιστροφή στις οδυνηρές ημέρες των μνημονίων; Ευρωβουλευτές μιλούν στην DW.

Τον Αύγουστο του 2018 η Ελλάδα κατάφερε να αποτινάξει το άγος των μνημονίων, παραμένοντας ωστόσο σε καθεστώς μεταμνημονιακής εποπτείας από τους πιστωτές. Έναν χρόνο αργότερα, με «διαβατήριο» τα πρωτογενή πλεονάσματα, δηλαδή το ότι εισπράττει περισσότερα από όσα ξοδεύει, η Ελλάδα μπορούσε να δανειστεί στις αγορές με καλύτερους όρους απ’ ότι οι ΗΠΑ! Ωστόσο η πανδημία επιφέρει νέο πλήγμα στην ελληνική οικονομία: σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Κομισιόν το χρέος για το 2020 αναμένεται να ξεπεράσει το 200% του ΑΕΠ, ενώ η ύφεση φτάνει το -9%. Επανέρχεται ο εφιάλτης του χρέους;

Μιλώντας στην Deutsche Welle o ευρωβουλευτής της Ν.Δ. Γιώργος Κύρτσος λέει ότι πράγματι το χρέος ως πρόβλημα επιστρέφει, αλλά σε διαφορετικές συνθήκες. Και αυτό για τρεις λόγους: «Πρώτον, οι περισσότερες χώρες της ΕΕ είναι σε κούρσα υπερχρέωσης, δεν είμαστε απομονωμένοι όπως στην προηγούμενη κρίση. Δεύτερον, στην κούρσα της υπερχρέωσης συμμετέχουν Ιταλία, Ισπανία και Γαλλία, δηλαδή οι πιο σημαντικές οικονομίες της ευρωζώνης μετά τη Γερμανία, κάτι που αυξάνει την πίεση για συνολική λύση. Τρίτον, παρακολουθώντας τις παρεμβάσεις από την επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) Κριστίν Λαγκάρντ στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων του Ευρωκοινοβουλίου, έχω καταλήξει στο συμπεράσμα ότι η πολιτική της ποσοτικής χαλάρωσης και των χαμηλών επιτοκίων έχει μέλλον. Αυτές οι επιλογές βοηθάνε ιδιαίτερα την Ελλάδα, κρατώντας το κόστος δανεισμού και εξυπηρέτησης του χρέους σε χαμηλά επίπεδα».

«Χρειάζεται αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας»

Ο αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου και ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Δημήτρης Παπαδημούλης εκτιμά ότι οι οικονομικές επιδόσεις για την Ελλάδα θα είναι χειρότερες, καθώς οι φθινοπωρινές προβλέψεις της Κομισιόν δεν λαμβάνουν καν υπόψη το δεύτερο λοκντάουν. «Το χρέος είναι ήδη στο 207% του ΑΕΠ και αυτό, για την επόμενη μέρα, επαναφέρει τον κίνδυνο ενός νέου κύματος μονομερούς λιτότητας και τον εφιάλτη των μνημονίων, τυπικών ή άτυπων», λέει ο Έλληνας ευρωβουλευτής στην Deutsche Welle, για να συμπληρώσει ότι η πρόκληση του χρέους είναι πανευρωπαϊκή, καθώς η ΕΕ ως σύνολο έχει υπερβεί κατά μέσο όρο το 100% του ΑΕΠ στο χρέος. Συμπέρασμα: «Υπό την πίεση της πανδημίας η ΕΕ έχει κάνει δύο θετικά βήματα, τη δημιουργία κοινού ευρωπαϊκού χρέους μέσω της Κομισιόν, καθώς και το Ταμείο Ανάκαμψης. Τώρα έχει έρθει η ώρα να τεθούν επί τάπητος δύο ακόμη θέματα: η αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας και η ανάγκη να αντιμετωπίσουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις από κοινού τη διόγκωση του χρέους».

Για τον Γιώργο Κύρτσο ενδεικτικό της ανησυχητικής κατάστασης είναι ότι «έχουμε επιστρέψει στο λεγόμενο διπλό έλλειμμα, δηλαδή έχουμε σημαντικό δημοσιονομικό έλλειμμα- άνω του 10% νομίζω- και επιπλέον σημαντικό έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών λόγω πτώσης των τουριστικών εσόδων κατά 80%». Πάντως ο ευρωβουλευτής της Ν.Δ. θεωρεί ότι «ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι το ασφαλιστικό-συνταξιοδοτικό σύστημα, όπου στα γνωστά διαρθρωτικά προβλήματα προστέθηκαν οι συνέπειες της πανδημίας που έριξαν τα έσοδα, ενώ συνεχίζεται η αύξηση των δαπανών». Σημειώνεται ότι στις αρχές του 2020 το οικονομικό επιτελείο στην Αθήνα ήλπιζε να επιτύχει μείωση του στόχου για τα πρωτογενή πλεονάσματα, μετά από διαπραγμάτευση με τους δανειστές, ώστε να εξασφαλίσει δημοσιονομικά περιθώρια για τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών και της εισφοράς αλληλεγγύης. Με βάση τα σημερινά δεδομένα ο ευρωβουλευτής της Ν.Δ. εκτιμά ότι «από τα τέλη του 2021 οι Ευρωπαίοι εταίροι και πιστωτές θα αρχίσουν να σφίγγουν τα λουριά. Εκτιμώ όμως ότι θα το κάνουν σταδιακά, ακριβώς για να δώσουν την ικανότητα στην ελληνική οικονομία να αρχίσει να αναπτύσσεται».

Πότε είναι «βιώσιμο» το χρέος;

Μετά τις τελευταίες ανακοινώσεις της Κομισιόν ο κεντρικός τραπεζίτης Γιάννης Στουρνάρας αισθάνθηκε την ανάγκη να παρέμβει στη δημόσια συζήτηση για να δηλώσει ότι «το χρέος παραμένει βιώσιμο μέχρι το 2030, παρά την αύξησή του ως ποσοστό του ΑΕΠ». Μπορούμε όμως να είμαστε βέβαιοι γι αυτό, όταν προ ετών η Ελλάδα έφτανε στα πρόθυρα της χρεοκοπίας με ποσοστό χρέους που δεν ξεπερνούσε το 130% του ΑΕΠ; «Η διαφορά είναι ότι τώρα έχουμε την εμπιστοσύνη των αγορών, άρα μπορούμε να δανειζόμαστε για να εξυπηρετήσουμε το χρέος», λέει ο ευρωβουλευτής της Ν.Δ. Γιώργος Κύρτσος. «Η ακόμη πιο σημαντική διαφορά είναι ότι το χρέος μας έχει ρυθμιστεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο, γι αυτό λέει ο κ.Στουρνάρας ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε μέχρι το 2030. Αν δεν υπήρχαν οι παρεμβάσεις του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ) και έπρεπε να δανειστούμε για να καλύψουμε τοκοχρεολύσια ενός χρέους άνω του 200%, είναι βέβαιο ότι οι αγορές θα μας αντιμετώπιζαν με εντελώς διαφορετικό τρόπο».

Παρόμοια εκτίμηση από τον Δημήτρη Παπαδημούλη, ο οποίος εστιάζει και στη διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ: «Τα πράγματα είναι καλύτερα σήμερα γιατί η κυβέρνηση Τσίπρα πέτυχε μία σημαντική ελάφρυνση του χρέους, γιατί το μεγαλύτερο ποσοστό του χρέους είναι στα χέρια του ESM και όχι των ιδιωτών, αλλά και επίσης γιατί το έκτακτο πρόγραμμα αγοράς ενεργητικού (PEPP) της ΕΚΤ περιλαμβάνει πλέον και τα ελληνικά ομόλογα, παρότι δεν έχουν επενδυτική βαθμίδα. Αυτό εξηγεί γιατί η Ελλάδα δανείζεται με χαμηλά επιτόκια, αλλά αυτή η ασπίδα δεν είναι ανθεκτική και δεν είναι μόνιμης διάρκειας». Υπάρχει βέβαια και το παράδειγμα της Ιαπωνίας, η οποία έχει χρέος που υπερβαίνει το 250% του ΑΕΠ, ωστόσο δεν έχει κανένα πρόβλημα να το αναχρηματοδοτεί στις διεθνείς αγορές. Μήπως τελικά, για να το πούμε με απλά λόγια, το χρέος θεωρείται βιώσιμο όταν βρίσκονται ακόμη πρόθυμοι δανειστές; «Δεν μπορούμε να συγκρίνουμε τις δυνατότητες της Ιαπωνίας με τα προβλήματα της Ελλάδας», λέει ο Γιώργος Κύρτσος. «Το χρέος της Ελλάδας συγκρίνεται αναγκαστικά με το χρέος των κρατών-μελών της ευρωζώνης, για να δούμε αν μπορούμε να τους ακολουθήσουμε σε πορεία ανάπτυξης και ανάκαμψης. Αυτά τα ερωτήματα κατά την άποψή μου δεν έχουν απαντηθεί ακόμη...»